Bambino štětínské rodačky a feministické literární kritičky Ingy Iwasiów (1963) je v podstatě klasicky strukturovaný román se čtveřicí hrdinů, jejichž osudy začínají válkou a končí předzvěstí výjimečného stavu a velkého převratu. Každý z nich je svým způsobem everymanem z doby Polské Lidové Republiky. Každý z nich je ten nejobyčejnější, tuctový člověk, který v sobě nese drama Druhé světové války a velkých přesunů oné doby. V jistém smyslu jsou na sebe odkázáni tak, jako jsou na sebe odkázáni lidé vykořenění. Za války byl každý z nich dítě a ani jeden neměl osobní volbu.

Ula, respektive Ulrike, bydlela ve Stettině. Její otec i bratři bojovali v nacistické armádě, stejně tak v ní byli všichni sousedi, jež ve volných chvilkách mezi urovnáváním polštářů a vařením obědů vyhlížely ženy z oken. Jediný rozdíl mezi její matkou a sousedkami byl ten, že ve chvíli, kdy zbytek Němců odjel, ona zůstala. Nejspíš proto, že neměla kam, a také i proto, že při vzpomínce na jakési vzdálené polské kořeny se více než opuštěného města bála míst, která neznala. Po válce Ulrike zůstala sama. Mnohem později se dozvěděla, že její otec společně s novou rodinou bydlí v Západním Berlíně, a jeden z přeživších bratrů ve Východním. Tato po letech znovunalezená rodina jí byla mnohem víc cizí než návštěvníci mléčného baru, v němž pracovala¹. Neměla nic moc společného ani se stejnokroji , které otec zanechal ve skříni, ani s rodným jazykem, který se jí čím dál více vytrácel z hlavy.

Marie po válce přijela na západ Polska z východního pohraničí. Jako nejstarší z početné rodiny „Rusáků”, jak jim říkali, byla vyslána za vzděláním do města. Poznamenána dědičným alkoholismem repatriantů se bude celý život vracet ke vzpomínce na o něco málo mladší dítě, s nímž během bombardování běžela do lesa. Pro Mařenu je střet s polštinou střetem s jazykem, který zní jako roztříštěné sklo a jehož abeceda v ní umrtvila způsob vyjádřit se psaním. Janek z Poznaňska, budoucí Mařenin muž, jehož rodina i vesnice zavrhli jakožto pancharta, se dostane k práci u estébáků. Pro něho je Štětín město, které ho přijalo, které se ukázalo jako pohostinné a plné možností pro šikovné lidi, již jdou s duchem doby. Poslední postavou je Anna, jež dlouho nese břímě staropanenství a všechny síly vkládá do namáhavého získávání vysokoškolského socialistického vzdělání. Dívka z takzvané dobré rodiny, vyděděná jako dcera macechy. Každý z nich si v sobě nese cestu (Ula tu, kterou nerealizovala) či osamocení. Zrcadlové odrazy osudů.

Leitmotivem Bambina je smutek. Možná jde o obyčejný starý smutek z dob PLR, možná jde o smutek baumanovského postmodernizmu a rozpadu rodinných vztahů, respektive vztahů mezilidských: válečnou úrodu, která rozdělila sousedy a přesunula hranice. Styl vyprávění místy připomíná milostný román, místy městskou kroniku a je velmi jednoduchý – chronologický, psychologický, společenský. Osudy hlavních hrdinů se odrážejí v postupné degradaci mléčného baru Bambino, v němž se všichni setkali. A přestože lze románu vytknout příliš stereotypní práci s fabulí (Němka z nacistické rodiny zamilovaná do Žida, jenž byl v koncentračním táboře), dokonale osvětluje poznamenané a spletité osudy téměř všech polských rodin.

Kniha Bambino byla nominována na NIKE 2009.

1. Bary mleczne jsou státem dotované levné jídelny, v Polsku jde o velmi populární styl stravování, název knihy "Bambino" pochází od skutečného názvu jedné z nich – pozn. překl. ^zpět

Inga Iwasiów: Bambino

Bambino szczecinianki i krytyczki feministycznej Ingi Iwasiów (1963) to dosyć klasycznie skonstruowana powieść o czwórce bohaterów, których losy zaczyna wojna, a kończy zapowiedź stanu wojennego i wielkiego przewrotu. Każde z nich jest swego rodzaju „everymanem” czasów Polskiej Republiki Ludowej. Każde z nich, będąc najzwyklejszym, szarym człowiekiem, nosi w sobie dramat drugiej wojny światowej i wielkich migracji tego czasu. W pewien sposób są na siebie skazani, tak jak skazani są na siebie ludzie wykorzenieni. Podczas wojny każde z nich było dzieckiem, żadne z nich nie dokonało wyboru.

Ula, a właściwie Ulrike, mieszkała w Stettinie. Jej tata i bracia walczyli w nazistowskiej armii, tak samo jak walczyli w niej wszyscy sąsiedzi, których żony wyglądały przez okno w chwilach wolnych od układania poduszek i gotowania obiadów. Jedyna różnica pomiędzy sąsiadkami polegała na tym, że mama Uli nie wyjechała, gdy wyjechali pozostali Niemcy. Trochę dlatego, że nie miała dokąd, a trochę dlatego, że, wspominając na jakieś odległe polskie korzenie, bardziej niż opuszczonego miasta bała się miast, których nie znała. Ulrike po wojnie została sama. Dużo później dowiedziała się, że jej ojciec wraz z nową rodziną mieszka w Berlinie Zachodnim, a jeden z ocalałych braci w Berlinie Wschodnim. Ta odnaleziona po latach rodzina była bardziej obca niż klienci baru mlecznego, w którym pracowała. Nie miała wiele wspólnego ani z mundurami, które ojciec zostawił w szafie, ani z coraz bardziej wypieranym i zapominanym językiem ojczystym. Maria na Ziemie Odzyskane przyjechała z Kresów. Najstarsza z wielodzietnej rodziny „ruskich”, jak się o nich mówiło, została oddelegowana na naukę do miasta. Napiętnowana dziedzicznym alkoholizmem repatriantów, całe życie będzie wracać do wspomnienia dziecka, niewiele od niej młodszego, z którym podczas bombardowania, biegła do lasu. Dla Marysi zderzenie z polskim było zderzeniem z językiem, który brzmi jak potłuczone szkło i którego alfabet zabił w niej ekspresję pisania. Janek z poznańskiego, przyszły mąż Marysi, odrzucony przez rodzinę i wieś jako bękart, odnajdzie się w pracy dla ubecji. Dla niego Szczecin jest miastem, które go przyjęło, które okazało się gościnne i pełne możliwości dla ludzi zaradnych i idących z duchem czasu. Ostatnią bohaterką jest Anna, długo niosąca brzemię staropanieństwa, wszystkie siły inwestująca w mozolne zdobywanie wyższego socjalistycznego wykształcenie. Panna z tak zwanego dobrego domu, wydziedziczona jako córka macochy. Każde z nich nosi w sobie podróż (Ula tę, której nie odbyła) oraz samotność. Lustrzane odbicia losów.

Najgłębszą treścią Bambino jest smutek. Być może jest to zwykły szary smutek PRL-u, być może jest to smutek ponowoczesności i rozpadu więzi rodzinnych czy szerzej więzi międzyludzkich; pokłosie wojny, która podzieliła sąsiadów i przesunęła granice. Narracja miejscami przypominająca romans, miejscami kronikę miasta, jest bardzo prosta – chronologiczna, psychologiczna, obyczajowa. Losy głównych bohaterów odzwierciedla stopniowa degradacja baru mlecznego Bambino, w którym wszyscy się spotkali. I pomimo, iż można zarzucić tej powieści zbyt stereotypowe kreowanie losów (Niemka z nazistowskiej rodziny zakochana w Żydzie, który przeszedł przez obóz koncentracyjny), to jednak doskonale tłumaczy ona poranione i zagmatwane losy niemal wszystkich polskich rodzin.

Bambino zostało nominowane do NIKE 2009.